ابعاد پیاده روی اربعین
س: به نظر شما پیاده روی اربعین چگونه شکل گرفت و چه عاملی باعث این حرکت گردید؟
به طور کلی این پیاده روی، مقدمه زیارت اباعبدالله الحسین(ع) است لذا تحلیل این مقدمه می بایست با ملاحظه ذی المقدمه (زیارت) صورت پذیرد. حقیقت زیارت، تجدید عهد ولایت امام(ع) است؛ در زیارت عاشورا می خوانیم: «وَلا جَعَلَهُ اللهُ آخِرَ الْعَهْدِ مِنّى لِزِیٰارَتِکُمْ». در اینصورت پیاده روی زیارت اربعین امام حسین(ع) ، مسیری است که شیعه برای تجدید عهد با امام (ع) می پیماید.
اولین نکته ای که باید توجه شود این است که پیاده روی زیارت اربعین، ارتباطی با عالم معنا دارد و اینگونه نیست که به صورت اتفاقی واقع شده باشد و یا یک موج احساسی باشد که پس از چند سال خاموش شود. به عبارت دیگر می بایست ریشه های این پدیده را در امتداد حادثه عاشورا ملاحظه کرد که در عصر حاضر ظهور و تجلی پیدا کرده است. به گمانم این پیاده روی اربعین تنزل حقیقت کاروان حضرت زینب سلام الله علیها است که در این عصر در جامعه شیعه تبلور پیدا یافته است؛ این پیاده روی با تمام سختی هایش می تواند نازله ای از حرکت کاروان اهل بیت امام حسین(ع) در مسیر رسیدن به کربلا باشد و یاد دشواری های آن را زنده نگه دارد هرچند هیچگاه سختی های این کاروان به تمامه قابل درک نخواهد بود.
س: پیاده روی اربعین دارای چه ابعاد و زوایایی می باشد؟
این پدیده مبارک دارای ابعاد گسترده ای است که به چند مورد آن اشاره می کنم؛ اولین بُعد آن اثرات و فواید تربیتی آن است؛ زائر امام حسین (ع) در این ایام سبک زندگی جدید و بی بدیلی را تجربه می کند؛ همه شئونات و مناسبات در این ایام بر محور امام حسین(ع) شکل می گیرد. همه انگیزه ها حسینی است و به عشق امام حسین(ع) تحمل سختی ها، آسان می شود، شیعیان بر محور امام خود، به مقام ایثار و فداکاری، بذل و بخشش نسبت به یکدیگر می رسند. حقیقتاً این سبک زندگی ، به حیات طیبه عصر ظهور نزدیک می شود که در هیچ نقطه دیگر از جهان تکرار نمی شود.
این سفر دارای سختی های متنوعی است که تمامی آنها در مسیر زیارت ، سازنده و مفید خواهد بود. می توان به این سفر به چشم یک «سیر تربیتی» نگاه کرد که انسان را برای مدت کوتاهی از تعلقات دنیایی جدا کرده و در یک شرایط سخت از لحاظ مادی، شیعه را برای نصرت امام مهیا می سازد. این پیاده روی می تواند آماده سازی شیعه برای عهد با امام عصر (عج) پس از ظهور باشد. سختی های سفر نیز برای خودسازی و مبارزه با نفس که علمای اخلاق بسیار سفارش می کنند بسیار نافع است. همانطور که شرایط جنگی در دفاع مقدس موجب خودسازی و تقویت روحی می شد، این سفر نیز از این منظر حائز اهمیت است.
علاوه بر آثار تربیتی، آثار اعتقادی شگرفی برای این پیاده روی قابل تصور است که می بایست روی آن کار شود؛ سوال من این است که کدام جاذبه مادی و دنیایی می تواند چنین نهضت و خیزشی در میان توده مردم به صورت خودجوش ایجاد کند؟ کدام برهان بر وجود خدا ، بالاتر از این می توان یافت؟! کسانی که منکر خداوند هستند و هستی را در مادیات دنیا خلاصه می کنند بیایند ببینند که کدام عامل و سبب مادی می تواند در این پدیده بیابند؟ این خود برهان عینی است بر وجود عالم غیب و معنا. غیر مسلمانان نیز بیایند و ببینند، در کدام یک از ادیان چنین ظرفیتی در بسیج مردم وجود دارد؟ مذاهب دیگر اسلامی هم بیایند و مثل این همایش عظیم را در جهان پیدا کنند؟! بنابراین اصل این حرکت، خود برهانی عینی بر حقانیت تشیع است که از براهین نظری کارآمد تر خواهد بود البته اگر بدرستی روی آن سرمایه گذاری کنیم.
س: آیا می توان برای این حرکت ، ابعاد سیاسی و اجتماعی هم در نظر گرفت؟
بلی، ظرفیت های سیاسی و اجتماعی این حرکت بسیار قابل توجه است که می بایست استفاده شود؛ کشور عراق از لحاظ بافت جمعیتی و قبیله ای، متشتت و پراکنده است و ملت آن در مسائل اجتماعی به وحدت و یکپارچگی نرسیده است لذا تاکنون نتوانسته است بر مشکلات داخلی و خارجی خود فائق آید. شاید بتوان این حرکت عظیم را بزرگترین موضوع مشترک میان بیش از 70 درصد جمعیت عراق را که شیعیان تشکیل می دهند دانست. بنابراین این واقعه ، عظیم ترین فعل مشارکتی ملت عراق به حساب می آید که می تواند میدانی برای تمرین وحدت و هماهنگی باشد. از این روی ظرفیت های خوب تبلیغی نیز وجود دارد که می بایست به فعلیت برسد؛ به عنوان مثال همچنان که در موسم حج ، مراسم برائت از مشرکین وجود دارد، در پیاده روی اربعین نیز می بایست مصادیق فعلی جبهه یزیدیان نیز مشخص شده و مورد برائت واقع شود.
س: در آخر چه پیشنهادی برای تداوم و بالندگی این حرکت دارید؟
یکی از نکات اساسی این نعمت الهی، ضرورت آسیب شناسی و مراقبت و صیانت از آن است. بنابراین سطوح نخبگانی شیعیان می بایست در این مسیر ورود پیدا کنند و با برنامه ریزی تمامی ظرفیت های این حرکت را به منثه ظهور برسانند. یکی از پیشنهادات این است که شیعیان ایران نیز همچنانکه در پیاده روی حضور دارند، در امر خدمات رسانی به زائران نیز مشارکت کنند که این کار نیازمند تدابیری است که می بایست اتخاذ شود. شیعیان ایران در امر بازسازی عتبات و ساخت ضریح امام حسین (ع) کارنامه درخشانی از خود بر جای گذاشته است که در خدمت رسانی نیز می بایست تکرار شود. این خدمات می تواند از درون خاک ایران شروع شود و در مسیر پیاده روی نجف تا کربلا به اوج خود برسد. در مقابل، امسال شاهد عملکرد ضعیف و تأسف بار مسئولین در موضوع عبور از مرز -خصوصاً مرز مهران- بودیم که مسئولین می بایست پاسخگو باشند.
باتشکر
